Polska gospodarka coraz bardziej konkurencyjna

W najnowszym rankingu konkurencyjności Światowego Forum Gospodarczego (WEF) polska gospodarka zajęła 36. miejsce, awansując o 5 pozycji w górę, w stosunku do roku 2015, dzięki czemu wyprzedzamy 102 państwa biorące udział w badanich WEF. To duży sukces, zważywszy, że ranking ma kluczowe znaczenie m.in. dla decyzji podejmowanych przez zagranicznych inwestorów

Globalny Raport Konkurencyjności 2016-2017, bo tak oficjalnie nazywa się dokument wieńczący badania World Economic Forum, jest efektem analiz przeprowadzonych w około 14 tysiącach firm ze 138 państw, w tym 214 rodzimych przedsiębiorstwach. Od 2009 roku oficjalnym partnerem WEF jest Narodowy Bank Polski, a jego badania prowadzone na rzecz raportu koordynuje prof. Piotr Boguszewski z Departamentu Stabilności Finansowej NBP. Tegoroczny raport przygotowany został według metodyki stosowanej w ubiegłych latach. Jego podstawą jest ankieta EOS skierowana do członków rad nadzorczych i zarządów przedsiębiorstw biorących udział w badaniu. Ankietowani pytani są o sytuację w kraju, a nie w konkretnej firmie.

Tak wysoko jeszcze nie byliśmy

Jak podkreśla prof. Boguszewski, najnowsza edycja raportu zawiera trzy bardzo dobre wiadomości dla Polski. Po pierwsze: nigdy dotąd nasza gospodarka nie uplasowała się tak wysoko w badaniach WEF, po drugie - poprawiła swój wynik aż o pięć miejsc, po trzecie wreszcie - wyższą pozycję w rankingu zajmujemy po raz drugi z rzędu. Nadal znajdujemy się w strefie przejściowej, pomiędzy państwami, które wciąż konkurują efektywnością w produkcji (m.in. niskimi kosztami pracy), a tymi, które są najbardziej konkurencyjne dzięki przewagom innowacyjnym.

Innowacyjność to ważny miernik badawczy, posiadający istotny wpływ na miejsce w rankingu. W Polsce znacząco się poprawiła, ale ciągle nie wygląda tak, jakbyśmy oczekiwali. Czechy i Estonia - jedyne państwa regionu, które wyprzedzają naszą gospodarkę w klasyfikacji WEF (zajmują odpowiednio 31 i 30 pozycję) znajdują się już w grupie krajów konkurujących głównie innowacyjnością. Czy mamy szanse je dogonić i w kolejnym rankingu znów przesunąć się w górę? Zdaniem raportu - tak, choć z badań wynika, że na tej drodze jest jeszcze wiele przeszkód, wśród których wyróżnia się niechęć polskich przedsiębiorców do podejmowania ryzyka, jakie z zasady niosą projekty innowacyjne.

Poproszony przez “Rzeczpospolitą” o komentarz do tegorocznych wyników rankingu WEF, wicepremier Mateusz Morawiecki uznał pobudzenie innowacyjności za konieczność, podkreślając, że Polska może się dziś pochwalić 50. umowami na innowacje, dzięki którym w projekty badawczo-rozwojowe realizowane przez krajowe firmy, zainwestowane zostaną 2 miliardy złotych. Wiceszef rządu i minister rozwoju zwrócił również uwagę na ponad 80 nowych polskich inwestycji, z których blisko 40 ma charakter innowacyjny - między innymi dzięki zmianie filozofii działania specjalnych stref ekonomicznych. Zamierzają one przyciągać inwestycje zagraniczne wraz z transferem ich nowoczesnych technologii. Wszystko to, łącznie z największym w naszej części Europy programem wsparcia start-upów, cyfryzacją procesów gospodarczych i reformą instytucji dedykowanej pomocy rodzimym eksporterom, może mieć wymierny wpływ na poprawę miejsc polskiej gospodarki w kolejnych rankingach Światowego Forum Ekonomicznego.

Polskie plusy i minusy

Przedsiębiorcy z 214 polskich firm objętych badaniem NBP przeprowadzonych według kryteriów WEF od lutego do kwietnia 2016 roku, na pierwszym miejscu w rankingu barier umieścili przepisy podatkowe. Brak ich przejrzystości i złożoność od lat niezmiennie wskazywane są w ankietach jako czynnik negatywnie wpływający na gospodarkę i jej konkurencyjność. Kolejna bariera to rodzime przepisy prawa pracy (drugie miejsce w rankingu barier). Ankietowani nisko ocenili efektywność krajowego rynku pracy, m.in. z powodu nieoptymalnych relacji pracodawców z pracobiorcami, negatywnego wpływu podatków na motywację pracowników (podkreśliło to az 127 osób) oraz znacznego odpływu kapitału ludzkiego. Negatywne głosy dedykowano niestabilnej polityce gospodarczej, nadmiernemu fiskalizmowi  i nieefektywnej administracji publicznej. Fukcjonowanie instytucji zebrało oceny gorsze niż w latach poprzednich, podobnie jak rozwój rynku kapitałowego. Ankietowani źle ocenili również otwartość technologiczną i polskie szkolnictwo wyższe.  

Poza podstawowym zestawem barier znalazły  się: kwalifikacje pracowników, dostępność finansowania, etyka pracy i wspomniana już niska innowacyjność. Mimo krytycznych opinii ciągle dedykowanych tym zjawiskom, ich ocena wyraźnie rośnie w stosunku do lat ubiegłych, co pozwala dostrzec pozytywny trend poprawy wskaźników dedykowanych wymienionym obszarom badań.

Oceniając - również doceniano. Przede wszystkim poprawę infrastruktury, otoczenia makroekonomicznego oraz ochrony zdrowia. Najwięcej pozytywnych ocen zebrała edukacja. Generalnie - obraz naszej gospodarki nakreślony przez najnowszy raport WEF wygląda znacznie lepiej niż w latach poprzednich, w 2016 Polska osiągnęła historycznie najwyższy poziom. co motywuje do dalszej poprawy wskaźników, zwłaszcza, że ranga dokumentu liczy się w skali globalnej oceny gospodarek.

- Raport Światowego Forum Gospodarczego - przekonuje Jacek Bartkiewicz, Członek Zarządu NBP - ma duże znaczenie i dla inwestorów zagranicznych i agencji ratingowych. Stanowi pierwszy etap selekcji rynków, na których warto inwestować, a także cenne źródło analizy porównawczej.

Ranking na mapie świata

Poza porównaniami bieżącego statusu konkurencyjności gospodarek, raport WEF pozwala na obserwacje tendencji globalnych. Prof. Boguszewski przygotował na jego podstawie zestawienie, z którego wynika m.in. obraz największych zmian zachodzących w rankingach podczas minionej dekady.

Wśród krajów, które w latach 2007-2016 najlepiej poprawiły swoje notowania dominuje Tadżykistan (awans o 40 miejsc w górę). Na kolejnym miejscu jest Gruzja (plus 31), potem Albania, Azerbejdżan i Bułgaria (wzrost o 29 miejsc), Macedonia (26), ex aequo Kambodża i Zjednoczone Emiraty Arabskie (21) oraz Peru (19) i Panama (17).

Najdotkliwiej spadła konkurencyjność gospodarki Tunezji (o 63 miejsca w dół), Salwadoru i Egiptu (minus 38), Nigerii i Wenezueli (po 32), Pakistanu (30), Cypru (28), Słowacji i Omanu (po 24) oraz Węgier (22).

- Dowodzi to dewastującego wpływu niastabilności politycznej na konkurencyjność gospodarki, chociażby w  Tunezji czy Egipcie - komentuje prof. Boguszewski, zwracając uwagę na znaczące spadki w grupie krajów relatywnie wysoko rozwiniętych: Słowacji, Węgier i Cypru.

Zupełnie inaczej przedstawia się zestawienie “Winners and Losers” obejmujące ostatni rok. W okresie 2016-2017 aż o 16 miejsc poprawiły swoją pozycję Indie, a o 13 miejsc wzrosła klasyfikacja Albanii. W dalszej kolejności plasują się: Jamajka (11), Bhutan, Malta i Panama (po 8), Botswana i Gruzja (po 7) oraz Dominikana i Meksyk (po 6 miejsc). Tuż za pierwszą dziesiątką plasuje się Polska z awansem o 5 miejsc w górę.

Najwięcej w ciągu minionego roku straciła Zambia, której pozycja w rankingu konkurencyjności gospodarczej pogorszyła się o 22 miejsca. 18 miejsc stracił Cypr, 16 Mołdawia, 15 Ekwador, 12 Czarnogóra i 11 Kazachstan. O 10 miejsc pogorszyły swój status trzy kraje: Salwador, Filipiny i Laos, a o 9 - Rumunia.

Liderem konkurecyjności nadal pozostaje Europa. W klasyfikacji Top 10 - dziesięciu najbardziej konkurencyjnych państw świata - aż 6 jest ze Starego Kontynentu, którego konkurencyjność bazuje na grupie najwyżej rozwiniętych gospodarek. Od lat pozycję lidera światowego rankingu zajmuje Szwajcaria.

Prof. Piotr Boguszewski, Departament Stabilności Finansowej NBP:

Istnieje kilka czynników odpowiadających za poprawę polskiej pozycji w tym rankingu, jednym z nich jest wyraźna poprawa innowacyjności polskiej gospodarki. Wprawdzie nasza pozycja w tym zakresie nie jest jeszcze bardzo dobra, ale też trzeba bardzo wyraźnie powiedzieć, że ta poprawa jest systematyczna i obserwowalna. Innowacyjność - jak widać z wyników różnych badań i analiz - jest dla naszej gospodarki jest niezbędnym czynnikiem dalszego rozwoju.